تهدید خاموش سرمایه انسانی ضربه مغزی زندگی را متوقف می کند

تهدید خاموش سرمایه انسانی ضربه مغزی زندگی را متوقف می کند به گزارش مستر لمون، عضو هیات علمی دانشگاه پزشکی تهران اظهار داشت: متاسفانه بیشترین بار لطمه ضربه مغزی را افراد بین ۱۵ تا ۶۵ سال می سازند.


خبرگزاری مهر -

گروه سلامت:

در صورتیکه خیلی از ما ضربه مغزی را تنها یک لطمه جسمی موقتی می دانیم، پژوهش های جدید نشان میدهد که این لطمه می تواند پیامدهایی عمیق و طولانی مدت بر زندگی فرد و حتی جامعه بر جای بگذارد. مغز، مرکز فرماندهی بدن، نه تنها مسئول کنترل حرکات و حواس ماست، بلکه حافظه، تصمیم گیری، یادگیری و تعاملات اجتماعی نیز به عملکرد سالم آن وابسته است. اگر در یک حادثه ناگهانی، از تصادف جاده ای تا سقوط در محیط کار، این مرکز حساس را مبتلا به اختلال کند؛ اختلالی که امکان دارد سال ها بعد هم اثراتش باقی بماند و فرد را از چرخه کار، تحصیل یا زندگی عادی دور کند. در ایران، برخلاف خیلی از کشورهای توسعه یافته که بیشتر موارد ضربه مغزی در سالمندان رخ می دهد، بیشترین لطمه ها در بین جوانان و نیروهای مولد جامعه گزارش می شود؛ کسانیکه در اوج توانایی و بهره وری هستند و از دست دادن توان جسمی یا شناختی شان، تبعات اقتصادی و اجتماعی گسترده ای دارد. علیرغم این هنوز آمار ملی و جامعی از میزان و الگوی لطمه های مغزی در کشور وجود ندارد و خیلی از بیماران بعد از ترخیص از بیمارستان، بدون پیگیری تخصصی، با مشکلات پنهان اما جدی شناختی تنها گذاشته می شوند. در این راستا خبرنگار مهر با مهدی شریف الحسینی پزشک و متخصص علوم اعصاب، عضو هیات علمی دانشگاه پزشکی تهران گفتگویی داشته است.

دلیل تمرکز شما روی ضربه مغزی چه بوده است؟

شریف الحسینی: حوزه اصلی فعالیت تیم تحقیقاتی ما «نوروتروما» یا همان لطمه های فیزیکی وارده به سیستم عصبی شامل مغز، نخاع یا اعصاب محیطی است. در سالیان اخیر تمرکز بیشتری روی پژوهش های در رابطه با ضربه های مغزی صورت داشته ایم. ازجمله اجرای طرح «بار ناشی از ضربه مغزی در ایران» که در این راستا انجام شده است. برای این مورد سه دلیل اصلی داشتیم. نخست، بروز نسبتاً بالای ضربه مغزی در ایران، بخصوص در بین افراد مولد جامعه بود. برخلاف کشورهای توسعه یافته که به طور عمده سالمندان به واسطه سقوط ناشی از عدم تعادل یا مشکلات حرکتی و اسکلتی گرفتار ضربه مغزی می شوند، در ایران، بیشتر بخش مولد جامعه و جوانان به علت حوادث ترافیکی و شغلی در معرض خطرند. این لطمه ها، افراد را در میانه زندگی و در سنین شکوفایی و فعالیت گرفتار ناتوانی می کند و تبعات آن فراتر از یک مشکل جسمی صرف است؛ وقتی فردی به علت لطمه مغزی توان بازگشت به کار و زندگی عادی را از دست می دهد، نه تنها خودش بلکه خانواده و حتی جامعه نیز گرفتار چالش می شوند. این مورد یک تهدید راهبردی برای هر کشور است. دلیل دوم تمرکز پژوهشی ما روی ضربه مغزی، کم توجهی به لطمه های شناختی بعد از ضربه مغزی در کشور است. برخلاف تأثیرات جسمی مانند اختلال در حرکت یا حواس، لطمه های شناختی کمتر مورد توجه قرار می گیرند. این لطمه ها شامل اختلال در یادگیری، حل مساله، تصمیم گیری، درک اجتماعی و سایر توانایی هایی است که انسان به منظور زندگی طبیعی خود بسیار به آنها وابسته است. متاسفانه در ایران، روند درمان بیماران و همینطور پوشش های بیمه ای بیشتر بر رفع علایم جسمی متمرکزند. ازاین رو بیمارانی که امکان دارد مبتلا به اختلال حافظه، تمرکز یا تعامل اجتماعی شده باشند خیلی اوقات پس از ترخیص از بیمارستان در عمل بدون تشخیص، پیگیری یا مداخله تخصصی در این مورد ها، رها می شوند. سومین دلیل ورود ما به این حوزه، جایگاه منحصربه فرد مغز بعنوان مرکز فرماندهی بدن است؛ و این که هر پیشرفتی در دانش پزشکی در رابطه با مغز، می تواند تأثیر عمیقی بر تمام مبحث سلامت انسان داشته باشد. ازاین رو پژوهش در این مورد جز ارزشمندترین نوع مطالعات علوم اعصاب بحساب می آید.

آیا ضربه مغزی می تواند منجر به مرگ مغزی هم شود؟

شریف الحسینی: مرگ مغزی علل گوناگونی دارد که در کل به کاهش سطح اکسیژن مغز و مرگ سلول های مغزی منجر می شوند؛ ضربه وارده به مغز هم می تواند بسته بشدت لطمه و محل آن، عوارض متفاوتی بهمراه داشته باشد. هر بخش از مغز وظیفه خاصی را بر عهده دارد و ازاین رو شدت و محل لطمه تعیین کننده نوع و میزان اختلالات است. در هر صورت در صورت بالا بودن شدت ضربه و یا تأخیر در اقدامات درمانی مناسب، احتمال مرگ مغزی هم در وضعیت خاص وجود دارد.

آمار جامعی در ارتباط با لطمه به سر وجود دارد؟

شریف الحسینی: در علوم تجربی برای ورود علمی به هر موضوع ابتدا باید وضع موجود و فعلی اش را شناخت. متاسفانه در ایران، آمار ملی و جامعی در رابطه با لطمه های سر وجود ندارد. بیشتر مطالعات انجام شده، پراکنده، جزیره ای یا مقطعی بوده اند و تصویر کلی و جامعی در دست نیست. ما در غیاب آمار جامع داخلی به سراغ اطلاعات انستیتوی سنجش و ارزشیابی سلامت رفتیم که یک مؤسسه تحقیقاتی بین المللی در حوزه سلامت جهانی است و امروز به یکی از منابع اطلاعاتی موثق برای ارائه آمارهای حوزه سلامت بدل شده و حتی در بسیاری از حوزه ها با نهادهایی مثل سازمان جهانی بهداشت همکاری دارد. ما از اطلاعات این مؤسسه برای تحلیل وضعیت ایران در حوزه لطمه های مغزی طی ۳۰ سال قبل استفاده کردیم تا دست کم یک میزان تقریبی از چندوچون این لطمه در کشور خودمان داشته باشیم؛ در حقیقت این تحقیق با هدف ایجاد یک هسته اولیه آماری انجام شد تا اطلاعات متفرقه داخلی، چه قبلی ها چه آنها که در آینده انجام خواهند شد بتواند آنرا تکمیل تر و دقیق تر کند. داده های استخراج شده شامل بروز، شیوع و سالیان ازدست رفته به دلیل زندگی توأم با ناتوانی، به تفکیک سن، جنس، سال و دلیلهای بروز لطمه ها در ایران بوده است.

بیشترین میزان لطمه مغزی مربوط به چه سنینی است؟

شریف الحسینی: متاسفانه بیشترین بار لطمه مغزی (ضربه مغزی) به واسطه بروز آن در اشخاصی که بخش مولد جامعه یعنی بین ۱۵ تا ۶۵ سال سن هستند، را تشکیل می دهد؛ این یافته نگران کننده است، چونکه این گروه نقش کلیدی در اقتصاد و توسعه کشور دارند. با عنایت به روند سالمند شدن جمعیت ایران، در آینده امکان دارد شاهد افزایش آمار لطمه های مغزی در سالمندان نیز باشیم که تهدیدی دوچندان خواهد بود. تصادفات جاده ای و شهری، بخصوص در بین موتورسواران، از عوامل اصلی بروز ضربه مغزی هستند؛ سقوط از ارتفاع و برخورد جسم سخت بخصوص در مورد کارگران هم از دیگر دلیلهای شایع محسوب می شوند. عدم استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کمربند یا کلاه ایمنی در خیلی از این حوادث نقش دارد. بخشی از لطمه های وارده نیز ناشی از خشونت های فیزیکی گزارش شده اند، بااینکه سهم کمتری در مقایسه با دیگر عوامل دارند.

مخاطبین اصلی این طرح چه اشخاصی هستند؟

شریف الحسینی: مخاطبان اصلی نتایج این طرح، سیاست گذاران نظام سلامت، سازمان های مدیریت بحران و محققان حوزه نوروتروما هستند. این داده ها می توانند به تدوین برنامه های مؤثرتر در پیشگیری، درمان و باز توانی بخصوص باز توانی شناختی کمک کنند. محققان هر منطقه یا استان هم می توانند این داده های تخمینی را مبنا قرار دهند، مطالعات دقیق تری در مناطق خود انجام دهند و اطلاعات تکمیلی را به آن اضافه کنند. بالاخره، این کار می تواند شروع ایجاد یک مجموعه آمار قابل اعتماد بومی در رابطه با لطمه های مغزی در ایران باشد.

ضربه مغزی به علت حوادث طبیعی نیز رخداده اند؟

شریف الحسینی: در بررسی داده های ۳۰ سال قبل در رابطه با لطمه های مغزی در ایران، مشخص شد که علاوه بر تصادفات رانندگی و سقوط، حوادث طبیعی هم در مقاطعی موجب افزایش لطمه های مغزی شده اند؛ همچون دو پیک بزرگ مربوط به زلزله منجیل و بم. این یافته ها، ضرورت توجه جدی به مدیریت بحران در بلایای طبیعی را دوچندان می کند.

آسیب به مغز چه مشکلاتی را ایجاد می کند؟

شریف الحسینی: مغز، فرمانده بدن است و در خیلی از موارد، ضربه مغزی مرگ آور نیست، اما لطمه به فرماندهی هر مجموعه، هرچند کوچک و جزئی باشد، عوارض بالایی دارد، مخصوصاً زمانی که فرد به دنبال ضربه مغزی، توان شناختی اش لطمه ببیند و نتواند مانند پیش از حادثه عمل کند و گاهی برای همیشه از چرخه کار و زندگی عادی بیرون برود.

ایمن سازی وسایل نقلیه در تغییر آمار ضربه مغزی، کمک کننده است؟

شریف الحسینی: وقتی بالاترین آمار ضربه های مغزی ما مربوط به سنینی است که سالیان طلایی فعالیت اجتماعی و اقتصادی افراد جامعه به حساب می آید، این نشان دهنده ضعف جدی در فرهنگ ایمنی و پیشگیری است. خودرو های ناایمن، معابر و جاده های نامناسب، ضعف در اجرای قوانین و نبود بازدارندگی کافی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی همگی دخیل اند، اما از تمام مهم تر، فقدان فرهنگ پیشگیری و رفتار ایمن در بین عموم مردم است که البته آن هم علل مختلفی دارد. با وجود همه نقصان ها و ناکارآمدی ها اگر فردی می داند خودروی شخصی اش ایمن نیست یا مسیر ترددش پرخطر است، باید برای حفظ جان خود و خانواده اش احتیاط بیشتری به خرج دهد. موتورسواری که سرپرست خانواده است نباید قوانین را به سادگی نادیده بگیرد، فرد باید بداند یک تخطی ساده، امکان دارد منجر به مرگ یا ناتوانی دائمی اش شود. هر فرد باید باور داشته باشد که فرصت زندگی یک مرتبه است و با رعایت قوانین و نکات ایمنی، مراقب جان دیگران و خودش باشد. توجه سیاست گذاران و نهادهای فرهنگی هم به ابعاد گسترده این گونه مسایل لازم است چون مواردی مثل لطمه مغزی فقط یک عارضه پزشکی نیستند، بلکه تهدیدی برای سرمایه انسانی کشورند و ازاین رو باید جدی تر گرفته شوند. حرف آخر اینکه ما در غیاب آمار جامع داخلی به سراغ اطلاعات انستیتوی سنجش و ارزشیابی سلامت رفتیم که یک مؤسسه تحقیقاتی بین المللی در عرصه سلامت جهانی است و امروز به یکی از منابع اطلاعاتی موثق برای عرضه آمارهای حوزه سلامت بدل شده و حتی در خیلی از حوزه ها با نهادهایی مثل سازمان جهانی بهداشت همکاری دارد. ما از اطلاعات این مؤسسه برای تحلیل وضعیت ایران در عرصه لطمه های مغزی طی ۳۰ سال قبل استفاده کردیم تا دست کم یک میزان تقریبی از چندوچون این لطمه در کشور خودمان داشته باشیم؛ در حقیقت این مطالعه با هدف ایجاد یک هسته اولیه آماری انجام شد تا اطلاعات متفرقه داخلی، چه قبلی ها چه آنها که در آینده انجام خواهند شد بتواند آن را تکمیل تر و دقیق تر کند. این داده ها می توانند به تدوین برنامه های مؤثرتر در پیشگیری، درمان و باز توانی بویژه باز توانی شناختی کمک کنند.


منبع:

1404/05/29
09:56:03
5.0 / 5
4
تگهای مطلب: برنامه , بیمه , پزشك , تخصص
مطلب مسترلمون را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۸ بعلاوه ۳
جدیدترین ها

مستر لمون

مستر لمون


مستر لمون یا آقای لیمو : همه چیز درمورد غذا و فست فود



mrlemon.ir - حقوق مادی و معنوی سایت مستر لمون محفوظ است